Produkcja drzewek brzoskwiń

Produkcja kwalifikowanych drzewek brzoskwiń wynosiła w ciągu ostatnich 6 lat ok. 215 000–278 000 sztuk (tab. 1). Drzewek sadzonych w sadach i na działkach jest zapewne więcej — uwzględnić bowiem też trzeba produkcję prowadzoną dla własnych potrzeb przez sadowników, a także tę „dziką”, nierejestrowaną.

 

Podkładki

 

Jako podkładki używane są obecnie siewki trzech brzoskwiń nasiennych: Rakoniewicka, Mandżurska i Siberian C. Zastąpiły one, wykorzystywane do końca lat 80. XX wieku siewki ałyczy, które wykazywały wysoki stopień niezgodności fizjologicznej z brzoskwiniami. Nie ma skarlających podkładek dla brzoskwiń dobrze przystosowanych do naszych warunków klimatycznych. Pewne nadzieje wiązane są z podkładką Pumiselect^®, a badania nad nią prowadzone są na AR we Wrocławiu (czyt. „Szkółkarstwo” 2/2004).

 

W szkółce drzewek sadzone są wiosną siewki brzoskwiń, zakupione lub wyprodukowane we własnym zakresie w szkółce siewek albo punktowo wysiewane są kiełkujące nasiona. Można też sadzić w szkółce siewki wyprodukowane w doniczkach lub multiplatach. Siewki uzyskane z nasion wysiewanych bezpośrednio w szkółce drzewek dorastają do odpowiedniej dla szczepienia grubości około połowy sierpnia.

Jednym z częstszych błędów popełnianych przez szkółkarzy jest zbyt gęste sadzenie podkładek. Zalecana rozstawa to 100–120 cm między rzędami i 20–25 cm w rzędzie. Na drzewkach rosnących w szkółce zbyt gęsto następuje, wskutek cieniowania, zamieranie najniższych pędów bocznych. Z drzewek takich, posadzonych w sadzie, nie można potem uformować niskich koron, gdyż nie ma na nich dolnych pędów (fot. 1). Brzoskwinia nie wytwarza na pniu pąków śpiących, z których można by uzyskać pędy. Aby zapewnić więcej miejsca dla brzoskwiń, siewki można sadzić jako pierwszy rząd przy uliczkach przejazdowych i wtedy mogą rozrastać się w stronę uliczki (fot. 2).

Okulizacja

Powszechnym sposobem szczepienia jest okulizacja na przystawkę. Podkładki okulizowane są pod koniec lipca i w sierpniu, zależnie od sposobu produkcji.

Paski foliowe powinny zostać usunięte po mniej więcej 5 tygodniach, gdyż jesienią (po opadnięciu liści) założone oczka należy opryskać Miedzianem 50 WP w stężeniu 1% przeciwko kędzierzawości liści. Zabieg trzeba powtórzyć na przedwiośniu. Porażenie założonego pąka może bowiem spowodować całkowite zdeformowanie wyrastającego pędu. Niektórzy szkółkarze po okulizacji wysiewają w rzędach rośliny okrywowe (gorczyca lub owies), mające za zadanie utrzymać śnieg w szkółce, a tym samym zabezpieczyć oczka przed przemarzaniem. Praktykowane jest także obredlanie lub obsypywanie oczek przed zimą. Poprawki wiosenne okulizacji wykonuje się w drugiej połowie kwietnia metodą na przystawkę zawiązując tarczkę w ten sposób, aby oczko pozostało odkryte.

Produkcja okulantów

Drzewka brzoskwiń i nektaryn produkowane są głównie w cyklu dwuletnim, w którym w pierwszym roku okulizuje się siewki brzoskwiń, a w drugim z założonych oczek uzyskuje się jednoroczne drzewka, czyli okulanty.

Okulanty mogą być prowadzone metodą czopową lub bezczopową. W metodzie bezczopowej podkładkę ścina się tuż nad oczkiem nieco skośnie, ze spadkiem od oczka. Wszystkie pędy wyrastające z podkładki trzeba systematycznie usuwać, aby nie konkurowały z pędem odmiany zaszczepionej, wyrastającym z oczka. Usuwać (uszczykiwać lub wyłamywać) należy także boczne pędy wyrastające na okulancie do wysokości około 50 cm, chyba że odbiorca drzewek życzy sobie inaczej.

Czopy wycina się w połowie lipca, wtedy do końca sezonu wegetacyjnego rany całkowicie się zagoją. Jeśli drzewka rosły w szkółce rzadko i były nawadniane, mogą osiągnąć wysokość ponad 200 cm, mieć pień o średnicy powyżej 20 mm oraz 20–30 pędów bocznych. Im większe drzewka, tym lepsze, jeśli sadownik czy działkowiec potrafi następnie odpowiednio je przyciąć i pielęgnować. Nieprzycięte pędy zasychają bowiem po wypuszczeniu liści.

Brzoskwinie długo utrzymują liście, dlatego drzewka powinno się wykopywać jak najpóźniej, dopiero pod koniec października, a nawet na początku listopada. Nawet w tym okresie konieczne jest jednak usuwanie z nich liści. Liście obrywa się ręcznie, bezpośrednio przed wykopywaniem drzewek, lub chemicznie, przy użyciu defoliantów. Dobre wyniki daje zastosowanie chelatu miedziowego, którym opryskuje się okulanty na 2, 3 tygodnie przed wykopywaniem. Wielu szkółkarzy posiada już chłodnie i może przechować zamówione drzewka do wiosny. Jest to rozwiązanie godne polecenia (brzoskwinie powinny być sadzone wiosną, a sadownik nie zawsze ma warunki do ich przechowania).

Produkcja drzewek brzoskwiń w cyklu jednorocznym

Możliwe jest kilka sposobów takiej produkcji:

• Podkładki szczepione są w ręku w okresie lutego, marca i po kalusowaniu w przechowalni sadzone do pojemników w tunelu lub na kontenerowi (fot. 3). Dla uzyskania dobrych przyjęć zrazy wymagają parafinowania.
• Podkładki z oczkami założonymi na „przerośniętych siewkach” w szkółce siewek (fot. 4) wykopywane są późną jesienią i przechowywane przez zimę w chłodni lub piwnicy szkółkarskiej. Wiosną sadzone są do pojemników w tunelu foliowym, na kontenerowi lub bezpośrednio w szkółce drzewek. Przy właściwej pielęgnacji uzyskuje się z nich jesienią dobrej jakości drzewka (tab. 2)
• Drzewka można również uzyskać w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego okulizując podkładki na przedwiośniu w szklarni lub tunelu foliowym. Dobrze wyrośnięte podkładki o średnicy nie mniejszej niż 1 cm sadzone są do woreczków foliowych lub dużych doniczek w końcu lutego lub na początku marca. Po mniej więcej 2 tygodniach podkładki okulizuje się metodą „na przystawkę” pozostawiając odkryte oczko. Cykl produkcji drzewek tą metodą trwa od marca do końca października, a więc 6–8 miesięcy. Brzoskwinie produkowane w pojemnikach pod osłonami mogą być sadzone na miejsce stałe od połowy czerwca.

  

  

  

  Drzewka produkowane w cyklu jednorocznym są mniejsze niż drzewka ze szkółki wyprodukowane w cyklu dwuletnim, stanowią jednak wartościowy materiał szkółkarski (fot. 5), zwłaszcza dla amatorów. Po posadzeniu nie wymagają radykalnego cięcia, a ponieważ zawiązują na pędach pąki kwiatowe, mogą wydać pierwsze owoce w kilka miesięcy po posadzeniu, a nie dopiero w drugim roku.

  

  Autor: dr Tadeusz Jakubowski