DRZEWO ROKU 2005 - WIERZBA (CZ. IV). ROZMNAŻANIE

Z nasion

Nasiona wierzb bardzo szybko tracą zdolność kiełkowania. Owoce-torebki, a w nich nasiona opatrzone puchem lotnym, dojrzewają od maja do końca czerwca. Zbiera się je, gdy zmieniają barwę z zielonej na żółtawą. Nasiona nie są spoczynkowe, dlatego wysiewa się je bezpośrednio po zbiorze. Masa 1000 nasion pozbawionych puchu wynosi około 1 grama. W 1 kg znajduje się ich ponad milion.

Nasiona wysiewa się w skrzynkach lub na zagonach w nieogrzewanym namiocie foliowym, bezpośrednio na podłoże, lekko przyciskając do niego. Sieje się rzutowo lub w płytkie rowki.
Na 100 m² wysiewa się około 24 g nasion wierzby białej (S. alba) i kruchej (S. fragilis), a kilka gramów więcej nasion wierzby iwy. Siać można nasiona oczyszczone, z puchem, a także pękające owoce. Podłoże musi być mocno wilgotne, najlepiej nawadniane podsiąkowo. Nasion nie przykrywa się, lecz chroni je przed intensywnym promieniowaniem słonecznym. Zaczynają kiełkować już po upływie 1–2 dni. Podłoże musi być stale wilgotne, aż do czasu, gdy siewki dobrze się zakorzenią. Przesadza się je, gdy osiągną wysokość 15–40 cm. Ewentualne chwasty na zagonach usuwa się delikatnie, bez podrywania drobnych korzeni siewek. Zawsze ważne jest kontrolowanie zdrowotnoś­ci siewek, aby w porę wykonać zabiegi ochronne. Ze 100 m² zagonu można uzyskać około 30 tysięcy roślin. Cykl produkcji form naturalnych i krzewiastych trwa 1–2 lat, a drzew piennych i parkowych — 3 lata i dłużej.

Sadzonki zdrewniałe

To podstawowy sposób rozmnażania większości gatunków wierzb. Jedynie nasza rodzima wierzba iwa jest oporna wobec tej metody. Ale sadzonki jej klonu męskiego 'Mas' ukorzeniają się dobrze. Sadzonki można ukorzeniać w polu bez przykrywania zagonów włókniną lub folią perforowaną, z przykryciem wymienionymi materiałami bądź w nieogrzewanym namiocie foliowym. Wprawdzie sadzonki ukorzeniają się łatwo bez użycia preparatów przyspieszających wytwarzanie korzeni, lecz procent ukorzenienia i dalszy wzrost roś­lin zależy od gatunku, odmiany oraz warunków produkcji.

Sadzonki można przygotować przed zimą i do wiosny przetrzymać w piwnicy lub — co jest korzystniejsze — ścinać je kilka dni przed rozpoczęciem nowego wzrostu wiosną. Na sadzonki przydatne są silne pędy jednoroczne, dwu- i kilkuletnie. Lepsze są sadzonki sporządzone z dolnej i środkowej części pędów niż z wierzchołkowej. Należy je pozyskiwać z wyselekcjonowanych roś­lin matecznych, a nie z okazów przypadkowych. Sadzonki powinny mieć długość 15–25 cm, a średnicę około 1 cm. Sposób przycięcia sadzonki i użyte do tego narzędzia nie mają znaczenia. W marcu lub na przełomie marca i kwietnia, gdy gleba w polu jest już wystarczająco pulchna, przystępuje się do umieszczania w niej sadzonek, równo z jej poziomem lub pozostawiając górny pąk nad jej powierzchnią. Przy produkcji na mniejszą skalę sadzonki umieszcza się w otworach wykonanych metalowym narzędziem, po czym mocno obciska glebą. Przy produkcji na dużą skalę sadzonki umieszcza się w rowkach, wykonanych narzędziem zawieszonym na ciągniku, po czym również dociska się je ściśle do gleby, np. przez obdeptanie. Przed umieszczeniem sadzonek w podłożu korzystne jest moczenie ich w wodzie przez 48 godzin.

Rośliny otrzymane z sadzonek mogą w pierwszym okresie wegetacji osiągnąć wysokość przekraczającą 1 m. Produkcja form naturalnych i krzewiastych trwa rok, a drzew piennych i parkowych formowanych 2 lata i dłużej. Młode drzewa wierzbowe zaleca się prowadzić przy palikach.

Za pomocą krótkich sadzonek zdrewniałych — długości około 5 cm — można rozmnażać cenniejsze odmiany wierzb. Sadzonki takie umieszcza się na zagonach przykrytych niskimi tunelikami foliowymi, w dużym nieogrzewanym namiocie foliowym. Po ukorzenieniu i rozpoczęciu przez roś­liny nowego wzrostu tuneliki się stopniowo zdejmuje i do jesieni uzyskuje okazałe rośliny, przydatne do sadzenia na miejsce stałe.

Dawniej wierzby drzewiaste leśnicy i rolnicy rozmnażali również z żywokołów. Były to sadzonki sporządzone z długich (nawet do 3 m) i grubych (do 10 cm średnicy) wieloletnich pędów (kołków), wbijanych lub wkopywanych w glebę, bezpośrednio na miejscu stałym, np. na łące, pastwisku, przydrożu czy obrzeżu wód.

Inne metody wegetatywne

Sadzonki pędowe zielne mogą służyć do rozmnażania wybranych typów wierzby iwy, pozostałych gatunków i typów z sekcji Capreae oraz niektórych mieszańców wierzb drzewiastych i krzewias­tych (np. alpejskich), których sadzonki zdrewniałe trudno się ukorzeniają. Sadzonki zielne sporządza się od połowy czerwca do końca lipca w nieogrzewanym namiocie foliowym.

Wierzby można także rozmnażać przez odkłady poziome, rozłogi, podział na wiosnę oraz w kulturach in vitro. Odkłady poziome są odpowiednie dla niskich wierzb krzewiastych oraz gatunków i typów z sekcji Capreae.
Ukorzenianie pędów przeciąga się do dwóch lat. Z rozłogów nadziemnych można rozmnożyć np. wierzbę zielną (S. herbacea). Podział wiosenny można zastosować dla wierzb alpejskich i torfowiskowych, np. wierzby Cotteta (S. cottetii), płożącej (S. repens), wykrojonej (S. retusa) oraz żyłkowanej (S. reticulata). Metoda kultur tkankowych zapewne znajdzie zastosowanie do szybkiego rozmnażania cennych typów i odmian wierzb.

Przez szczepienie można rozmnażać wszystkie odmiany drzewiastych wierzb rodzimych oraz zagranicznych. Za podkładki mogą służyć gatunki, od których wywodzą się poszczególne odmiany, lub — dla odmian zagranicznych — także nasze gatunki drzewiaste (gdy brakuje zagranicznych). Szczepić można w namiocie foliowym lub w polu. Ten sposób rozmnażania umożliwia uzyskanie form piennych wierzb krzewias­tych oraz miniaturowych, obecnie modnych i poszukiwanych. Podkładką dla nich jest wierzba Smitha (S. smithiana) — mieszaniec wierzby szarej (S. cinerea) i wiciowej (S. viminalis) — oraz jej typ 'Raamberg', wyselekcjonowany w Holandii dla potrzeb szkółkarstwa (rośliny rosną silniej niż w przypadku gatunku).

powrót