Choroby głogu

Autor: dr Adam Wojdyła

Głóg – zgorzel siewek

Objawy. Bezpośrednio po wysiewie lub skiełkowaniu nasion następuje zgnilizna i obumieranie — wykształcających się — korzenia i pędu. Na rozsadniku obserwuje się więc puste place, pozbawione roślin. W przypadku porażenia roślin w późniejszym okresie (po ukazaniu się siewek nad powierzchnią podłoża) na podstawie pędu pojawia się brunatna zgnilizna, stopniowo obejmująca cały jego obwód. Obszary obumarłych tkanek są wklęsłe (zapadają się) w stosunku do zdrowych, pęd ulega przewężeniu. Wkrótce część pędu znajdująca się powyżej chorobowo zmienionego miejsca, ciągle jeszcze zielona, wywraca się, brązowieje i obumiera. Po wyjęciu takiej siewki z podłoża widoczna jest zgnilizna korzeni, których zewnętrzne, obumarłe, zbrunatniałe tkanki roślinne można bardzo łatwo oddzielić od ciągle jeszcze jasnego walca osiowego.

Na obumarłych tkankach roślin pojawia się delikatny, biały nalot grzybni Pythium ultimum lub pomarańczowe, poduszkowatego kształtu sporodochia, będące skupieniami trzonków i zarodników konidialnych grzybów z rodzaju Fusarium, a przy wysokiej wilgotności powietrza — obfity, pylący nalot trzonków i zarodników konidialnych grzyba Botrytis cinerea. Uwalniane zarodniki tego ostatniego patogenu przenoszone są wraz z prądami powietrza na sąsiednie siewki, zakażając je. Sprawcy choroby rozprzestrzeniają się głównie z zakażonym podłożem wykorzystywanym do siewu, resztkami podłoża znajdującymi się na doniczkach czy pojemnikach do wysiewu oraz na narzędziach służących do pielęgnacji roślin.

Zapobieganie i zwalczanie.

  • Na rozsadnik przeznaczać miejsca o stosunkowo lekkim i przepuszczalnym podłożu.
  • Nasiona wysiewać do świeżo przygotowanego podłoża. W miarę możliwości podłoże do siewu wykorzystywać jednokrotnie lub po każdym cyklu produkcji siewek odkażać termicznie bądź chemicznie preparatem Basamid 97 GR (40–60 g/m2).
  • Do produkcji siewek należy wykorzystywać nowe pojemniki, a w przypadku ponownego użycia doniczek — moczyć je przez 15 minut w roztworze jednego z preparatów: Agri-germ 2000 SL (2,0%), Agrosteril 110 SL (2,5%) lub Trisep 210 SL (2,0%).
  • Przed siewem moczyć nasiona przez 30 minut w zawiesinie jednego z fungicydów: Kaptan zaw. 50 WP (0,4%), Rovral Flo 255 SC (0,2%), Sarfun 500 SC (0,2%).
  • Zapewnić optymalne warunki dla szybkiego kiełkowania nasion oraz wzrostu siewek, co pozwala ograniczyć występowanie choroby. Najlepiej wysiewać podkiełkowane nasiona, a następnie przykryć je cienką warstwą piasku.
  • Po stwierdzeniu objawów usuwać chore rośliny, a pozostałe podlać mieszaniną środka Rovral Flo 255 SC (0,1%) i jednego z fungicydów: Aliette 80 WP (0,1%), Spinaker 607 SL (0,2%), Sandofan Manco 64 WP (0,1%), stosując 2–4 l cieczy użytkowej na 1 m2 uprawy. l Miejsca po obumarłych roślinach dezynfekować jednym ze środków: Agrigerm 2000 SL (2,0%), Agrosteril 110 SL (2,5%) lub Trisep 210 SL (0,5%), przeznaczając 2–4 l cieczy użytkowej na 1 m2 podłoża.

Zaraza ogniowa głogu

Objawy występują na wszystkich nadziemnych częściach rośliny. Porażone kwiaty wyglądają początkowo jak nadmiernie nasycone wodą, następnie gwałtownie więdną i zamierają, zmieniając zabarwienie na jas-nobrązowe lub brązowe. Niekiedy chore kwiaty opadają, ale zdecydowanie częściej pozostają na drzewie, aż do jesieni. Na liściach — od brzegu lub pomiędzy nerwami — pojawiają się brązowe plamy stopniowo się powiększające. Chore liście są zdeformowane, często zwijają się wzdłuż nerwu głównego, zamierają. Nie opadają, lecz pozostają na drzewie aż do jesieni. Młode, tegoroczne pędy, które uległy zakażeniu, gwałtownie więdną poczynając od wierzchołka, brązowieją i zamierają wraz z liśćmi znajdującymi się na nich. Wierzchołki porażonych pędów zaginają się do dołu w charakterystyczny sposób.
Na gałęziach lub konarach w miejscu zakażenia kora początkowo jest lekko nabrzmiała, a następnie zasycha, ciemnieje i zapada się w porównaniu ze zdrowymi tkankami. Jeś­li nek-
roza obejmie cały obwód pędu, część znajdująca się powyżej obumiera. Niekiedy w obrębie chorych tkanek obserwuje się żółty lub bursztynowy wyciek bakteryjny.

Sprawca choroby — bakteria Erwinia amylovora — poraża rośliny około 200 gatunków, należące do rodziny różowatych (Rosaceae), w tym głogi, a także irgi, jarzęby, ogniki, świdośliwy. Bakterie zimują na pędach, na pograniczu chorej i zdrowej tkanki. Wiosną, przy wysokiej wilgotności powietrza oraz temperaturze 18–20°C, uaktywniają się i rozpoczynają rozmnażanie. Powstający w miejscach ran zgorzelinowych wyciek bakteryjny stanowi źródło pierwotnej infekcji dla kwiatów, liści oraz młodych pędów. Następnie — przy udziale owadów, ptaków, z kroplami deszczu, prądami powietrza oraz na narzędziach pielęgnacyjnych — następuje dalsze rozprzestrzenianie się bakterii. Wnikają one do roślin przez różnego rodzaju drobne zranienia oraz naturalne otwory (szparki, przetchlinki). Po kilku dniach lub kilku miesiącach od zakażenia pojawiają się pierwsze objawy chorobowe. Zaraza ogniowa to choroba kwarantannowa.

Zapobieganie i zwalczanie.

  • Usuwać i palić całe gałęzie, na których pojawiły się objawy chorobowe, lub całe chore rośliny.
  • Pozostałe roś­liny opryskiwać 2-krotnie co 7–10 dni środkiem Miedzian Extra 350 SC (0,3%).
  • Po cięciu drzew rany smarować białą farbą emulsyjną z dodatkiem środka Miedzian Extra 350 SC (2%).

Mączniak prawdziwy głogu

Objawy widoczne są początkowo na najmłodszych liściach i pędach jako pojedyncze, szybko się łączące ze sobą białe plamy, które w krótkim czasie pokrywają całą zainfekowaną powierzchnię organu. W sprzyjających warunkach rozras­tająca się grzybnia Podosphaera clandestina — jednego ze sprawców choroby — przyjmuje postać obfitego, białego, zwartego, watowatego nalotu. Po kilku dniach nalot ciemnieje, szarzeje. Wzrost porażonych pędów jest zahamowany, a ich liście — silnie zdeformowane (fot. 1).
Niekiedy obserwuje się brązowienie i zamieranie tkanek liścia znajdujących się pod nalotem. W przypadku porażenia roślin przez grzyb Phyllactinia mali obserwuje się na dolnej stronie liści biały, delikatny, pajęczynowaty nalot, na którego powierzchni widoczne są jasnobrązowe, następnie czarne punkty zarodnikowania grzyba.

Objawy mączniaka prawdziwego na liściach głogu
Fot. 1. Objawy mączniaka prawdziwego na liściach głogu

Grzybnia P. clandestina, rozwijająca się na powierzchni porażonych organów, zapuszcza ssawki do komórek skórki, skąd czerpie składniki pokarmowe. Z kolei strzępki grzybni P. mali rozwijają się między komórkami miękiszu gąbczastego, zapuszczając do komórek ssawki. Na powierzchni grzybni formowane są liczne trzonki i zarodniki konidialne grzybów. Uwalniane zarodniki są przenoszone z prądami powietrza na sąsiednie rośliny i zakażają je. Infekcja następuje bezpośrednio poprzez nieuszkodzoną skórkę. Po kilku dniach od zakażenia pojawiają się pierwsze objawy chorobowe. Na powierzchni grzybni formowane są jasnobrązowe, brązowe, a następnie czarne otocznie — owocniki stadium doskonałego grzyba, zawierające worki z zarodnikami workowymi, które również mogą infekować sąsiednie rośliny. Grzyby zimują na pędach lub opadłych liściach, na których wiosną następnego roku formowane są zarodniki konidialne zakażające liście. Nasileniu objawów chorobowych sprzyjają częste opady deszczu w okresie wegetacji, duże wahania wilgotności powietrza dniem i nocą.

Zapobieganie i zwalczanie.

  • W czasie podlewania w szkółce unikać zwilżania liści.
  • Po stwierdzeniu objawów chorobowych rośliny opryskiwać 3-, 4-krotnie, co 7–10 dni stosując przemiennie środki z poszczególnych grup: Amistar 250 SC (0,1%), Discus 500 WG (0,03%); Domark 100 EC (0,05%), Eminent Star 312 SL (0,05%), Mirage 450 EC (0,05%), Nimrod 250 EC (0,2%), Rubigan 12 EC (0,03%), Score 250 EC (0,05%), Sportak 450 EC (0,05%), Spor­tak Alpha 380 EC (0,05%) oraz Systhane 125 EC (0,03%).
  • Fungicydów tych można też używać przemiennie z następującymi biopreparatami: Antifung 20 SL (5–25%), Bio Blatt 25 EC (0,15%), Biochikol 020 PC (1%), Bioczos BR (wg instrukcji), Biosept 33 SL (0,1%).

Plamistość liści głogu

Objawy na liściach mają postać okrągłych lub owalnych, licznych plam o średnicy 2–5 mm. Na górnej stronie liści plamy są ciemnobrązowe (fot. 2), natomiast na dolnej — jasnobrązowe. Niekiedy plamy zlewają się ze sobą obejmując znaczne powierzchnie liścia. Często tkanki roślinne w najbliższym sąsiedztwie plam wyglądają zdrowo — są ciemnozielone. Natomiast te, znajdujące się w odległości kilku milimetrów od plamy — żółkną. Przy dużej liczbie plam żółknięcie tkanek przebiega gwałtownie. Następnie liście brązowieją i masowo opadają. Na powierzchni obumarłych tkanek widoczne są ciemne punkty zarodnikowania grzyba. Objawy plamistości bywają również widoczne na powierzchni najmłodszych pędów. Przy sprzyjających rozwojowi grzyba warunkach mogą już w pierwszej połowie lata opaść wszystkie liś­cie z rośliny. W efekcie, ponownie wykształca ona nowe liście, które również są porażane przez grzyba. Takie nadmiernie wyeksploatowane drzewa, pozbawione dużej ilości składników pokarmowych, łatwo przemarzają zimą.

Kolejne etapy rozwoju objawów plamistości liści powodowanej przez grzyb Eustomosporium mespili
Fot. 2. Kolejne etapy rozwoju objawów plamistości liści powodowanej przez grzyb Eustomosporium mespili

Sprawca choroby — grzyb Entomosporium mes­pili (Diplocarpon mespili będący stadium workowym) — występuje na ponad 60 gatunkach roślin z rodziny różowatych, w tym na: jabłoni, jarzębie, irdze, ogniku, pigwie. Wkrótce po obumarciu tkanek roślinnych grzyb formuje w ich obrębie ciemne acerwulusy, twory zarodnikowania konidialnego, zawierające charakterystyczne pięciokomórkowe, bezbarwne zarodniki. W czasie deszczu lub nawadniania za pomocą deszczowni oraz przy udziale owadów zarodniki konidialne przenoszone są na sąsiednie rośliny, gdzie kiełkują. Każda z komórek zarodnika ma możliwość wytwarzania strzępki kiełkowej i infekowania tkanek roś­linnych. Grzybnia rozwija się międzykomórkowo, zapuszczając ssawki do komórek gospodarza, skąd czerpie składniki pokarmowe. Częste opady deszczu oraz temperatura 20–26°C sprzyjają rozwojowi patogenu i nasileniu objawów chorobowych. Grzyb zimuje w formie acerwulusów, na pędach lub opadłych liściach. Wiosną uwalniane zarodniki konidialne infekują pojawiające się liście. Od jesieni na opadłych liściach formuje się stadium workowe, które nie ma większego znaczenia w rozprzestrzenianiu się grzyba.

Zapobieganie i zwalczanie.

  • Jesienią usuwać i palić opadłe liście.
  • Nie dopuszczać do zwilżania liści w czasie podlewania roślin.
  • Po stwierdzeniu objawów opryskiwać rośliny 2-, 3-krotnie co 7 dni stosując przemiennie fungicydy: Benazol 50 WP (0,1%), Domark 100 EC (0,05%), Eminent Star 312 SL (0,05%), Rovral Flo 255 SC (0,2%), Sarbrawit 530 SC (0,25%), Sarfun 500 SC (0,1%), Score 250 EC (0,05%), Sportak 450 EC (0,05%), Sportak Alpha 380 EC (0,05%), Topsin M 500 SC (0,1%).
  • Fungicydów tych używać przemiennie z biopreparatami (Biochikol 020 PC — 1% lub Biosept 33 SL — 0,05%).

Rdza głogu

Objawy występują na liściach i ich ogonkach, owocach oraz na pędach. Na górnej stronie liści pojawiają się czerwone, owalne plamy, a na ich powierzchni widoczne są czarne skupienia zarodnikowania grzyba. Porażone części rośliny, a szczególnie ogonki liściowe są bardzo zgrubiałe. W obrębie zgrubienia wykształcają się nitkowate wyrośla długości około 10 mm. Z czasem porażone tkanki brązowieją i zamierają.

Sprawcy choroby — grzyby Gymnosporangium clavariiforme oraz G. confusum — są rdzami pełnocyklowymi dwudomowymi. Ich pierwszym gos­podarzem są głogi — jednoszyjkowy (Cratae-gus monogyna) i dwuszyjkowy (C. laevigata) oraz różne gatunki gruszy, irgi, jarzębu i pigwy. Drugim gospodarzem są różne gatunki jałowca. Na powierzchni plam — na górnej stronie liści — pojawiają się czarne, liczne spermogonia (owocniki rdzy zawierające gamety zwane spermacjami — fot. 3) o średnicy około 0,1 mm, które często zlewają się ze sobą. Ecja (skupienia zarodników ognikowych — ecjospor) widoczne są w postaci charakterystycznych wyrostków powstałych na dolnej stronie liści (fot. 4) lub na ogonkach liś-ciowych (fot. 5). Formowane i uwalniane ecjospory są przenoszone z prądami powietrza na drugiego gospodarza, którym jest najczęściej jałowiec pospolity, i infekują go. Pod koniec lata i jesienią na jałowcu formowane są zarodniki zimujące, tzw. teliospory. Wiosną teliospory kiełkują w podstawkę, na której formują się zarodniki — bazydiospory. Te ostatnie, przenoszone z prądami powietrza, zakażają głóg.

Liść z objawami rdzy z widocznymi spermogoniami
Fot. 3. Liść z objawami rdzy z widocznymi spermogoniami
Ecja na dolnej stronie blaszki liściowej
Fot. 4. Ecja na dolnej stronie blaszki liściowej
Ecja powstałe na ogonkach liściowych
Fot. 5. Ecja powstałe na ogonkach liściowych

Zapobieganie i zwalczanie.

  • Jesienią, jeśli jest to możliwe, grabić i palić opadłe liście.
  • Nie dopuszczać do zwilżania roślin w czasie podlewania.
  • Po stwierdzeniu pierwszych objawów opryskiwać rośliny 3-, 4-krotnie co 10 dni stosując przemiennie: Amistar 250 SC (0,1%), Bayleton 5 WP (0,2%), Bumper 250 EC (0,05%), Discus 500 WG (0,03%), Dithane M-45 80 WP (0,2%), Penncozeb 80 WP (0,2%), Score 250 EC (0,05%), Systhane 125 EC (0,03%). Fungicydów można używać (przemiennie) z biopreparatami Biochikol 020 PC (1%) lub Biosept 33 SL (0,1%).

Gruzełek cynobrowy

Objawy porażenia rośliny przez grzyb Nectria cinnabarina — sprawcę tej choroby — widoczne są na pędach. Początkowo mają one postać pojedynczych, jasnobrązowych plam. Z czasem powiększają się, obejmując cały obwód pędu, którego część znajdująca się powyżej miejsca infekcji więdnie, traci turgor, brązowieje i zamiera. Na powierzchni obumarłych tkanek formowane są okrąg­łe, pomarańczowe lub czarne grudki o średnicy 0,5–1,5 mm (fot. 6). Z czasem zmieniają one barwę od jasnoczerwonej do czerwonej, a po zimowym spadku temperatury ciemnieją. Na granicy pomiędzy zdrową a chorą tkanką widoczne jest przewężenie. Często wokół nekrozy formuje się „wałek” kalusa, zapobiegający jej rozprzestrzenianiu się. Zakażeniu ulegają zwykle rośliny osłabione, po przebytych stresach, np. uszkodzone przez mróz lub przesuszone.

Pęd ze skupieniami zarodników grzybów z rodzaju Nectria
Fot. 6. Pęd ze skupieniami zarodników grzybów z rodzaju Nectria

Grzyb może występować na różnych gatunkach drzew i krzewów liściastych. Wnika do rośliny poprzez rany powstałe podczas prac pielęgnacyjnych, w wyniku żerowania owadów, przemrożenia bądź przesuszenia. Na obumarłych tkankach pędów formowane są (od wiosny do lata) sporodochia, będące skupieniami zarodnikowania konidialnego grzyba. Podczas deszczu, wraz z kroplami rozpryskującej się wody, zarodniki przenoszone są na sąsiednie pędy i infekują je. Od jesieni tworzą się czarne, drobne perytecja (owocniki stadium doskonałego grzyba) z zarodnikami workowymi, które po uwolnieniu mogą kiełkować już w temperaturze powyżej 0OC. Do zakażenia roś­lin może dochodzić jesienią, a nawet podczas łagodnej zimy.

Zapobieganie i zwalczanie.

  • Podczas produkcji w szkółce nie należy dopuszczać do przesuszania roślin, trzeba je także chronić przed innymi czynnikami sprzyjającymi infekcji.
  • Po stwierdzeniu objawów choroby wycinać porażone pędy poniżej miejsca nekrozy, około 0,5 cm nad silnym, bocznym odgałęzieniem.
  • Po gradobiciu lub innym mechanicznym uszkodzeniu pędów opryskać rośliny jednym z fungicydów: Sarfun 500 SC (0,1%), Sportak 450 EC (0,05%), Sportak Alpha 380 EC (0,05%) lub Topsin M 500 SC (0,1%). Pojedyncze rany najlepiej zasmarować białą farbą emulsyjną z dodatkiem jednego z wyżej podanych fungicydów (2%).

Brak postów do wyświetlenia

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.