Nowe odmiany borówki wysokiej

Autor: Dr Kazimierz Pliszka Autor: Mgr Tomasz Krupa

Hodowla nowych, ulepszonych odmian borówki wysokiej jest prowadzona w wielu krajach na różnych kontynentach. Stany Zjednoczone — ojczyzna udomowionej borówki wysokiej — mają jednakże wieloletni program hodowlany, finansowany przez Departament Rolnictwa (USDA), prowadzony przy współpracy stanowych uniwersytetów, i stamtąd pochodzi większość odmian uprawnych tego gatunku. Przykładem odmiany uniwersalnej dla całego świata borówkowego jest 'Bluecrop’.

Na świecie

W Ameryce Północnej, Europie, Azji (Japonii i Chinach), Australii, Nowej Zelandii, a ostatnio w Afryce Południowej i Ameryce Południowej (Chile) w uprawie znajduje się kilkadziesiąt odmian borówki wysokiej. Do najpopularniejszych należą: 'Earliblue’, 'Bluetta’, 'Collins’, 'Duke’, 'Sunrise’, 'Sierra’, 'Spartan’, 'Patriot’, 'Bluejay’, 'Nelson’, 'Bluecrop’, 'Darrow’ i 'Elliott’. Niemcy, poza odmianami amerykańskimi, uprawiają własne odmiany: 'Heerma’, 'Ama’, 'Ascorba’, 'Gila’ i 'Gretha’. W Polsce wprowadzana jest do uprawy odmiana 'Bonifacy’ (czyt. „Szkółkarstwo” 3/2004), wyhodowana w Katedrze Sadownictwa SGGW. Również na dalekich antypodach plantatorzy mają własne odmiany, są to: w Australii — 'Brigitta Blue’, 'Bluerose’ i 'Denise Blue’, a w Nowej Zelandii — 'Puru’, 'Nui’ i 'Reka’. W 1998 roku Japończycy zarejestrowali dwie odmiany własnej hodowli — 'Otsuboshi’ i 'Amatsuboshi’.

Na świecie stopniowo zmniejsza się powierzchnia upraw odmiany 'Bluecrop’. W Ameryce Północnej częściowo zastępuje ją odmiana 'Toro’. Co kilka lat pojawiają się nowości o skomplikowanym rodowodzie i dobrych cechach gospodarczych. Najważniejsze cechy to: plenność, wielkość i atrakcyjność jagód, pora dojrzewania, pora kwitnienia, a w warunkach przyrodniczo-klimatycznych Polski — odporność na mróz.

Pora dojrzewania jagód poszczególnych odmian borówki wysokiej pokazana jest na schemacie. Przedstawiamy też opisy najnowszych i najciekawszych dla plantatora odmian, według pory dojrzewania.

Pora dojrzewania odmian borówki wysokiej
Pora dojrzewania odmian borówki wysokiej

’Chanticleer’

Odmiana powstała z krzyżowania mieszańców G-150 x MeUS-6620 w miejscowości Weymouth, w stanie New Jersey (USA). Testowana była pod numerem G-841, a wprowadzona do uprawy w roku 1997. Krzew rośnie średnio silnie, pędy ma wzniesione. Kwitnie po odmianie 'Weymouth’. Owoce są średniej wielkości, jasnoniebieskie, jędrne, lekko kwaskowate, o przyjemnym aromacie, z suchą bliz­ną poszypułkową. Najważniejszą cechą gospodarczą jest wczesny termin dojrzewania — kilka dni przed odmianą 'Weymouth’, a wadą — wrażliwość kwiatów na przymrozki wiosenne.

’Duke’

Odmiana jest mieszańcem powstałym z krzyżowania [(’Ivanhoe’ x 'Earliblue’) x 192 (E-30 x E-11)]. Wprowadzona została do uprawy w stanie New Jersey w 1985 roku. Krzew rośnie
silnie, dając liczne wzniesione pędy. Liście ma dość duże, skórzaste i sztywne. Odmiana jest niezawodna w plonowaniu, stosunkowo odporna na mróz. Kwitnie późno. Owoce średniej wielkości lub duże, jędrne, okrągłe mają małą bliznę poszypułkową. Wielkość swoją zachowują przez cały okres zbioru. Jagody mają smak łagodny, ale po kilku godzinach schłodzenia stają się bardziej aromatyczne. 'Duke’ dojrzewa kilka dni później niż 'Bluetta’ (na Mazowszu w ostatniej dekadzie lipca). Jest odmianą samopłodną i nie wymaga zapylaczyPędy i pąki są stosunkowo odporne na wahania temperatury zimą, chociaż odmiana ta jest mało poznana w warunkach klimatycznych naszego kraju. Nie stwierdzono jej wrażliwości na choroby występujące na plantacjach borówki w Polsce. Zaleca się silne cięcie starszych krzewów w celu utrzymania wielkości owoców, ponieważ odmiana ta należy do najplenniejszych. 'Duke’ nadaje się do zbioru mechanicznego na rynek świeżych owoców i do mrożenia. W Polsce już wprowadzony do uprawy.

’Collins’

Odmiana stara, powstała z krzyżowania 'Stanley’ x 'Weymouth’. Badana pod numerem 18-116 i wprowadzona do uprawy w stanie New Jersey w 1959 r. Należy do tak zwanych siedmiu olbrzymów, czyli odmian wielkoowocowych. Krzew jest silnie rosnący, o wzniesionych pędach, stosunkowo odporny na mróz, jak 'Berkeley’. Odmiana średnio plenna. Owoce zebrane są w grona przeciętnej wielkości, nieco zbite. Jagody są podobne wielkością jak u 'Earliblue’, jędrne, aromatyczne, słodkie z posmakiem lekko kwaśnym. Nie opadają przed zbiorem i nie pękają. 'Collins’ jest jedną z wcześniej dojrzewających odmian wielkoowocowych, chociaż niezbyt plenną. Ostatnio coraz częściej sadzi się ją na plantacjach w Niemczech i na polskim Pomorzu.

’Toro’

Odmiana amerykańska powstała z krzyżowania odmian 'Earliblue’ x 'Ivanhoe’. Wprowadzono ją do uprawy w 1987 roku. Krzew rośnie silnie, pędy ma sztywne, wzniesione. Jest stosunkowo odporny na mróz. Owoce są bardzo duże, zebrane w długich gronach, przypomi­nają nieco winogrona. Są jędrne, matowoniebieskie i równomiernie dojrzewają. Ze względu na duże, nieco zbite grona zaleca się pierwszy zbiór ręczny, a następne — mechaniczne. Wstępne obserwacje prowadzone na środkowym Mazowszu wskazują na dłuższy okres dojrzewania 'Toro’ w porównaniu z odm. 'Bluecrop’. Na rynku świeżych owoców uważana za najlepszą ze wszystkich odmian borówki o podobnej do odmiany 'Bluecrop’ porze dojrzewania, wymaga to jednak sprawdzenia w krajowych warunkach klimatycznych.

’Chandler’

Odmiana amerykańska powstała z krzyżowania 'Darrow’ x M-23, otrzymana została w miejscowości Weymouth, a do uprawy wprowadzona w Ameryce Północnej w 1994 roku. Krzew rośnie silnie, pędy ma wzniesione i dobrze rozgałęzione. Należy do plennych, bardzo ciekawych odmian. Jagody ma bardzo duże (średnica 2,0–3,5 cm), jasnoniebieskie, z dużą blizną poszypułkową (fot. 1). Odmiana ta wyróżnia się długim okresem dojrzewania i zbioru jagód — od 4 do 6 tygodni. Według danych amerykańskich, udaje się w rejonach o łagodnych zimach. W Polsce znajduje się w próbach i na pewno będzie rewelacją na krajowym rynku owocowym. Jej zaletami są bardzo duże jagody oraz długi okres dojrzewania i zbioru.

'Chandler'
Fot. 1. 'Chandler’

’Draper’

Najnowsza odmiana hodowli amerykańskiej. Powstała z selekcji krzyżówek odmiany 'Duke’ (MSU-24) w roku 1990 na Uniwersytecie Stanowym Michigan dokonanej przez Jima Hancocka, a wprowadzona do uprawy w 2004 roku. Według obserwacji i badań amerykańskich, należy do odmian o średniej porze dojrzewania — kilka dni przed odm. 'Bluecrop’. Krzewy są silne, pędy wzniesione. Jest odmianą bardzo plenną. Jagody są duże, wyrównane co do wielkości, jasnoniebieskie, wyjątkowo jędrne, z mocną skórką, małą blizną poszypułkową, zebrane w luźnych gronach (fot. 2). Są bardzo aromatyczne i długo się przechowują. Zaletą jest równomierne i prawie jednoczesne dojrzewanie owoców. Owoce tej odmiany mogą być zbierane mechanicznie bez uszkodzeń, przez co spotka się ona zapewne z uznaniem plantatorów.

'Draper'
Fot. 2. 'Draper’

’Brigitta Blue’

Odmiana wyhodowana i wyselekcjonowana w Australii z nasion z wolnego zapylenia odmiany 'Lateblue’. Do uprawy wprowadzona w roku 1980. Trzeba pamiętać, że wyselekcjonowano ją w gorącym klimacie australijskim. Krzew rośnie silnie i ma pokrój wzniesiony, nieco rozłożysty. Należy do odmian plennych. Zawiązuje dużo pąków kwiatowych, dość równomiernie rozłożonych na pędach. W pierwszych latach po posadzeniu rośnie słabo. Owoce są średniej wielkości lub duże, jasnoniebies­kie, jędrne, wabiące swoim zabarwieniem, z małą blizną poszypułkową, w smaku są lekko kwaskowate. Na Mazowszu 'Brigitta Blue’ dojrzewa tuż po odmianie 'Bluecrop’. W warunkach naszego kraju jest dopiero badana i wydaje się, że może być uprawiana tylko w najcieplejszych jego rejonach. Wymaga niezbyt silnego nawożenia mineralnego, by wcześniej weszła w stan spoczynku zimowego. Ostatnio zauważono, że nie jest w pełni samopłodna i wymaga zapylacza, na przykład odmiany 'Bluecrop’.

’Rubel’

Stara i odkryta na nowo odmiana wyselekcjonowana na początku ubiegłego wieku z dzikich form Vaccinium aus­trale w stanie New Jersey w USA. Krzew o średniej sile wzrostu i wzniesionych pędach. Plonuje równomiernie i należy do późno dojrzewających. Jagody są małe, z silnie zabarwionym miąższem pod skórką, smak mają mierny, zebrane są w luźnych gronach. Odmiana jest przydatna do mechanicznego zbioru. Należy jednak pamiętać, że w czasie długotrwałej suszy lub przy opóźnionym zbiorze jagody odrywają się wraz z szypułkami. Odmiana przydatna dla przetwórstwa. Jej owoce mają dużą pojemność przeciwutleniającą, cenną w diecie współczesnego człowieka.

’Liberty’

Późno dojrzewająca odmiana powstała z krzyżowania 'Briggitta Blue’ x 'Elliott’ (MSU-58). Do uprawy wprowadzona w 2003 roku. Krzew rośnie silnie, pędy ma wzniesione, nieco rozkładające się, i zwisające pędy owoconośne. Jagody są średniej wielkości lub duże, jasnoniebieskie (fot. 3), bardzo jędrne, z małą blizną poszypułkową, smaczne, lekko kwaskowate. W smaku przypominają owoce odmiany 'Brigitta Blue’. 'Liberty’ dojrzewa tuż przed odmianą 'Elliott’. Według obserwacji poczynionych w stanie Michigan, stałe owocowanie wskazuje, że pędy i pąki kwiatowe znoszą wahania temperatury jesienią i wiosną, a także zimą mrozy do –25oC.

'Liberty'
Fot. 3. 'Liberty’

’Aurora’

Jest to najpóźniej dojrzewająca nowa odmiana, wyhodowana przez Jima Hancocka z Uniwersytetu Stanowego Michigan (MSU-50). Według danych amerykańskich, jagody tej odmiany dojrzewają 7–10 dni po odmianie 'Elliott’.

Krzew jest lekko rozłożysty, silnie rosnący. Plonuje obficie i równomiernie. Jagody są średniej wielkości lub duże (o 20% większe niż u odm. 'Elliott’), niebieskie, nieco cierpkie, z małą blizną poszypułkową (fot. 4). Wydaje się, że jest to odmiana zbyt późna w warunkach klimatyczno-przyrodniczych naszego kraju, ale może być przydatna do sterowanej uprawy pod osłonami.

'Aurora'
Fot. 4. 'Aurora’

Autor: Dr Kazimierz Pliszka
Autor: Mgr Tomasz Krupa

Brak postów do wyświetlenia

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.